Op 14 mei viert Israël Onafhankelijkheidsdag, of Yom Ha’atzmautin in het Hebreeuws. Op die dag in 1948 riep David Ben Goerion, de nieuwe Israëlische premier, de onafhankelijkheid van de Joodse staat uit. De Arabische inwoners en buren waren het hier niet mee eens….
Het Schaakstukkenmuseum is in het bezit van een abstract koperen schaakspel, gemaakt in Israël. Omdat schaken populair is in het nog jonge land, is 14 mei een mooi moment is om te kijken hoe de Joodse staat Israël is ontstaan.
Altijd op de vlucht?
Terugkijkend in de tijd heeft het Joodse volk zich over heel de wereld verspreid. Dit ging vaak met onderdrukking gepaard. In de 19e eeuw wonnen stromingen als het nationalisme aan terrein in de westerse wereld en werd het antisemitisme heftiger, met als reactie het ontstaan van het zionisme. Deze stroming pleitte voor een moederland voor alle Joden, gevestigd in het Beloofde Land uit de Thora. In dit beloofde land, wat op dat moment Palestina heette en een onderdeel was van het Ottomaanse Rijk, woonden echter voornamelijk Arabieren. In de 19e eeuw was slechts 3% van de bevolking in Palestina Joods.
Tijdens de Eerste Wereldoorlog kozen de Ottomanen de kant van de Duitsers, wat niet goed voor hen afliep. Het immense rijk, op dat moment ook wel de zieke man van Europa genoemd, stond al op instorten aan het begin van de 20e eeuw. De geallieerden verdeelden na de overgave in 1918 grote stukken van het Ottomaanse Rijk onder elkaar. Palestina kwam onder mandaat in Britse handen. Dit betekende dat het de bedoeling was dat het land op een gegeven moment onafhankelijk zou worden. Tijdens het proces naar onafhankelijkheid hielden de Britten een oogje in het zeil.
Mandaat loopt af
Na de Tweede Wereldoorlog en de Holocaust wilden de zionisten het liefst alle overgebleven Joden en in ieder geval de oorlogsslachtoffers verenigen in een onafhankelijk Joods Israël. Maar in het land woonden al ruim een miljoen Palestijnen en zij zaten niet te wachten op bijna evenveel nieuwe inwoners. Het plan van de Verenigde Naties was om het land in tweeën op te delen en Jeruzalem onder hun controle te stellen. In dit oorspronkelijke plan kregen de Joden iets meer dan de helft van het land. De Arabische wereld steunde deze verdeling echter niet, omdat zij als bewoners en landeigenaren recht hadden op een veel groter gebied. Toch werd het plan om Palestina in twee staten te verdelen op 29 november 1947 in een VN-resolutie aanvaard.
Wat er vervolgens gebeurde is decennia uit de geschiedenisboeken gebleven. Het Joodse leger begon terreuracties tegen de Palestijnse bewoners om hen het land uit te jagen. Hele dorpen werden uitgemoord, inclusief bejaarden, vrouwen en kinderen. Veel Palestijnen vluchtten vervolgens naar Arabische buurlanden. Voordat het mandaat van de Britten was afgelopen, waren de meesten al weg. De Britten zelf hadden, net als de Verenigde Naties, niet ingegrepen tijdens de bloedbaden.
Een veilige Joodse staat
Toen op 14 mei 1948 in Tel Aviv de onafhankelijke Joodse staat Israël werd uitgeroepen, reageerde de wereld verdeeld. Amerika bijvoorbeeld accepteerde de onafhankelijkheid onmiddellijk en veel westerse landen volgden. Na de Holocaust en de bijbehorende schuldgevoelens had het idee voor een onafhankelijke Joodse staat veel sympathie gekregen. Arabische buurlanden waren echter niet blij: de volgende dag vielen Syrische, Egyptische, Libanese, Jordaanse en Iraakse troepen het land binnen en werd Tel Aviv gebombardeerd.
De verdeeldheid tussen de landen was echter groot en daarnaast hadden ze gehoopt na deze acties hun zin te krijgen. Het Joodse leger versloeg echter de binnengevallen troepen. Bijkomend nadeel voor de Arabische inwoners uit de omgeving was dat er nu van de grenzen uit het VN plan van 1947 niet veel meer over was. Israël eigende zich door deze overwinning een stuk meer grondgebied toe. De weinige nog achtergebleven Arabische inwoners kozen vaak eieren voor hun geld. Velen kwamen tijdens deze turbulente jaren in vluchtelingenkampen net buiten de grenzen terecht.
Nog steeds verdeeldheid
De Israëlische politiek van wegpesten en wegkijken veroorzaakte niet alleen een burgeroorlog maar ook een haat van de oorspronkelijke bewoners tegen de Joden die nog steeds bestaat. Gelukkig heeft historisch onderzoek naar het ontstaan van de Joodse staat wel gezorgd voor nieuwe inzichten. Niet langer wordt geclaimd dat de Joden na de Holocaust in een leeg en voor hen voorbestemd land zijn gaan wonen. De Palestijnen waren altijd een meerderheid. Voorzichtig worden de geschiedenisboeken nu herschreven.
Door Marjolein Overmeer
Je moet ingelogd zijn om een reactie te plaatsen.