Lego: het begon met een houten eend

Bijna honderd jaar geleden kocht Ole Kirk Kristiansen, de stamvader van Lego, een timmerwerkplaats. De Grote Depressie betekende bijna het einde van zijn meubelmakerij en hij stapte over op houten speelgoed. De naam Lego was geboren en de beroemde Legosteen zou twintig jaar later volgen.

Ole begon zijn timmerwerkplaats in het Deense dorpje Billund, in 1916. Tot aan de mondiale crisis ging dat vrij aardig, maar in 1932 stortte Ole’s wereld in. Zijn vrouw overleed, hij bleef achter met vier kleine kinderen en zijn zaak ging bijna failliet. Hij startte een nieuw bedrijf voor kwalitatief houten speelgoed en vroeg zijn medewerkers een geschikte naam te bedenken. De beste inzending zou beloond worden met een fles wijn!

Uiteindelijk won Ole zelf met de naam Lego, een samentrekking van Leg godt, wat ‘speel goed’ betekent in het Deens. Een van de beroemdste vroege speelgoedstukken is de houten eend op wielen, die zijn snavel op en neer beweegt als je hem voorttrekt. Deze eend uit 1935 zou regelmatig te zien zijn in tekenfilms en strips, als speelgoed van de cartoonfiguren.

Geboorte van de Legosteen
Na de Tweede Wereldoorlog kwam plastic in zwang. Het was nog kostbaar om te maken en de aanschaf van de peperdure gietmachine in 1947 was dan ook een grote gok voor Ole. Het apparaat kwam uit Groot-Brittannië en was een van de eersten in Denemarken. Vooral plastic speelgoedauto’s en -tractoren verkochten goed, in een tijd dat de landbouw moderniseerde en er steeds meer auto’s op de weg verschenen. In 1951 was al de helft van het geproduceerde speelgoed van Lego van plastic.

Lego maakte al houten bouwblokken, maar ontwierp in 1949 plastic blokjes, de automatic binding bricks. De blokjes waren hol van onder en hadden noppen aan de bovenkant, zodat het bouwwerk stevig stond, als de stenen eenmaal gestapeld waren. Het kon echter nog beter. In 1957 verzon Ole het model met de 3 buisjes aan de onderkant. Een jaar later vroeg hij patent aan voor dit ontwerp en sindsdien is deze Legosteen van 2×4 noppen niet meer veranderd en de basis van alle Legosystemen.

Verkeersveiligheid
Het principe van het Legosysteem, een compleet bouwpakket in thema waarmee je hele werelden kunt creëren, verzon Ole in 1954. Het eerste Legosysteem heette Town Plan 1 en bevatte bouwsets voor gebouwen,  voertuigen, inwoners, bomen en verkeersborden. Hiermee konden kinderen een realistisch dorpje maken. Bij het ontwerp van Town Plan 1 overlegde Lego met de Deense Raad voor Verkeersveiligheid hoe ze kinderen op leerzame wijze kennis konden laten maken met een in rap tempo veranderend straatbeeld.

Zoon Godfried nam in 1955 het bedrijf van zijn vader over en ging zich toeleggen op het nieuwe Legosysteem. Onder zijn leiding werden door de jaren heen allerlei aansprekende thema’s verzonnen zoals ridders, piraten, cowboys en indianen, politie- en brandweermannen en astronauten met de bijbehorende aliens. Met daarbij natuurlijk alle bijbehorende voertuigen, gebouwen, wapens en andere attributen. Lego is zowel voor jongens als voor meisjes, maar voor de laatste doelgroep ontwikkelde het bedrijf een wat lieflijkere lijn met veel roze en prinsessen: Lego Belville.

Enorme groei
Legostenen en de oneindig veel bouwmogelijkheden waren al snel enorm populair, ook buiten Denemarken. De eerste internationale vestiging opende in 1956 haar deuren, in het Duitse Hohenweststedt. Aan het eind van de jaren ’60 was Lego overal in Europa bekend en in Billund opende in 1968 zelfs een Legolandpark de deuren. Vanaf eind jaren ’90 inspireerden film en televisie de speelgoedfabrikant: populaire schermhelden verschenen ook in Lego-uitvoering: van Dora en Bob de Bouwer voor de kleintjes tot aan Star Wars en Harry Potter voor de oudere kinderen.

Vandaag de dag is Lego na Mattel de grootste speelgoedproducent ter wereld. De legofabriek Kornmarken, bij het hoofdkwartier in Billund, draait dag en nacht. De hightech machines produceren ongeveer 2,4 miljoen plastic Legostenen per uur. Een tekort aan Legostenen zal niet snel optreden…

Een schaakspel van Legoschaakstukken kon natuurlijk niet uitblijven en verschillende thema’s zijn uitgewerkt op het schaakbord. Het Schaakstukkenmuseum is de trotse bezitter van een LegoViking schaakspel.

Door Marjolein Overmeer