Engelse inspectie

Dat de Britten een voorkeur hebben voor het schaakspel, een veldslag in het klein, zou te maken kunnen hebben met hun militaire tradities. Ook in vredestijd zijn die tradities terug te vinden. Toeristen in Londen bekijken massaal het wisselen van de Royal Guard en natuurlijk het Trooping the Colour in juni door koningin Elisabeth II.

In Groot-Brittannië zijn ze dol op schaken maar ze nemen het wel serieus. De huidige hanteerbare standaard vormgeving van de schaakstukken is ontworpen in de negentiende eeuw en vernoemd naar de Engelse schaakkampioen Howard Staunton. Het is dan ook niet gek dat het Schaakstukkenmuseum verschillende schaakspellen bezit die afkomstig zijn uit Groot-Brittannië. In de Collectie J.M. Glotzbach vinden we bijvoorbeeld een houten spel die op een bijzondere manier is gelakt. De stukken zijn niet standaard zwart en wit maar de lichte partij is gelig en vlammend gevlekt.

VaandelsTradities nemen de Engelsen ook heel serieus. Terwijl onze koning zijn verjaardag op eigentijdse wijze viert met een bezoek aan zijn onderdanen en housemuziek, gaat het er in Londen heel anders aan toe. Tijdens haar verjaardagsfeestje inspecteert koningin Elizabeth II haar militaire troepen: Trooping the colour oftewel het paraderen (trooping) met het vaandel (colour). Dit vindt plaats op de Horse Guards Road en is een traditie van meer dan 250 jaar oud.

Het dragen van een vaandel op zich gaat al veel langer terug in de Engelse geschiedenis. Familiekleuren en -wapens werden aan een stok gehangen tijdens een gevecht om aan te geven tot welke partij je behoorde. Middeleeuwse ridders namen deze gewoonte over. Met de ontwikkeling van een staand leger huurlingen in plaats van ridders en hun knapen kregen regimenten eind zeventiende eeuw een eigen vaandel. Het was erg belangrijk voor de soldaten dat ze een punt van herkenning hadden die uitstak boven de kruitdampen en het stof van het slagveld. Het meedragen van het vaandel tijdens een veldslag heeft bestaan tot 1881. Met het uitbreken van de Eerste Boerenoorlog in Zuid-Afrika is het afgeschaft vanwege de nieuwe manier van oorlog voeren: musketten konden van steeds grotere afstand slachtoffers maken en twee legers trokken niet meer tegen elkaar op voor een ouderwetse veldslag.

Het inspecteren van de troepen gaat ook terug naar de zeventiende eeuw. Buiten de gevechten om paradeerden de soldaten dagelijks waarbij het vaandel goed zichtbaar was en in hun hoofd werd geprent. Het was van essentieel belang dat ze zonder twijfel hun vaandel herkenden en wisten tot welk regiment ze hoorden tijdens een veldslag. Vaandels waren ook buiten de gevechten handig, bijvoorbeeld tegen verdwalen…. In vreemde steden konden de soldaten aan de vaandels zien waar ze gestationeerd waren.

Voor de koning
Vanaf 1749 werden de vaandels geïnspecteerd bij de wisseling van de wacht (behalve bij heel slecht weer) en in 1768 maakte koning George III het standaard om parades te houden voor de verjaardag van de vorst. Tijdens het ziekbed van deze oude koning, tussen 1811 en 1820, gingen de parades niet door, met uitzondering van de verjaardag van zijn geliefde vrouw koningin Sophia Charlotte in 1813.

Na de dood van George III in 1820 is de traditie van Trooping the Colour tijdens de verjaardag van de soeverein in ere gehouden en op een enkele uitzondering na, zoals de beide Wereldoorlogen, niet onderbroken. Sinds 1953, wanneer de jonge Elizabeth II de troon bestijgt, paraderen haar persoonlijke troepen jaarlijks voor haar verjaardag. Tot 1987 houdt de koningin het vol om haar troepen persoonlijk te inspecteren en salueren, te paard en in uniform. Daarna rijdt ze langs de troepen in een koets.

De troepen bestaan uit meer dan duizend soldaten en officieren, tweehonderd paarden en zes bands die de speciale parademuziek spelen. De hele parade is van A tot Z georkestreerd en de commandant geeft 113 orders tijdens het hele gebeuren. De route loopt van Buckingham Palace langs the Mall naar Horse Guard Parade, Whitehall en weer terug.

Traditioneel en punctueel als de Engelsen zijn gaat dit via een strak tijdschema en wanneer de klok op het gebouw van de Horse Guard 11 uur slaat, arriveert de koningin. Ze brengt haar saluut en de inspectie begint. Elizabeth rijdt langzaam langs de regimenten waarna ze Buckingham Palace ingaat en met haar familie op het balkon verschijnt om de parade te aanschouwen. De parade is weinig veranderd door de eeuwen heen, behalve in naam: het is de verjaardag van de koningin die wordt gevierd en niet meer die van de koning. Totdat Elizabeth wordt opgevolgd natuurlijk.

Wie een zwak heeft voor de eigenwijze eilandbewoners kan hun creaties komen inspecteren in het Schaakstukkenmuseum. De vaandels mogen dan verdwenen zijn van het slagveld en het schaakbord, maar de statige Engelse vormgeving van de schaakstukken is onverslaanbaar.

Door Marjolein Overmeer