Het schaakstukkenmuseum heeft een paar angstaanjagende schaakspellen opgesteld. Vuurspuwende draken, duistere monsters en… dinosauriërs. Deze beesten hebben wel wat van elkaar weg. Is dat toeval of niet?

Uitgaand van de moderne wetenschap zijn de dinosauriërs ongeveer 65 miljoen jaar geleden uitgestorven als gevolg van een meteorietinslag. De hierdoor veroorzaakte klimaatverandering betekende voedselschaarste voor de enorme beesten met de hongerdood als gevolg. De mens, die nog geen 3 miljoen jaar op deze aarde rondwandelt, kan dus nooit levende dinosauriërs hebben gezien. Maar niet iedereen, waaronder de Creationisten, is het eens met deze theorie. Deze stroming gelooft in het Bijbelse scheppingsverhaal waarbij mensen bijna gelijktijdig met de dieren, dus ook met de dinosauriërs, zijn geschapen.

Bijbelse draak?
Hoewel de wetenschap het samenleven van mens en dinosauriër tegenspreekt, is de draak een bewijs voor mensen die dit wel geloven. De draak is namelijk in veel culturen, verspreidt over de hele wereld, terug te vinden. Niet altijd in dezelfde vorm: zo is hij bij de Chinezen een wijs figuur die wordt geëerd terwijl in Europese legenden de draak een slecht wezen is. In westerse mythen bracht het daarom veel prestige met zich mee als een krijger de draak wist te doden.

Draken komen niet alleen voor in verhalen maar ook in kunst, zoals rotstekeningen, grafbeelden en aardewerk. Van de Oude Grieken tot de Kelten en van de Inca’s tot de Chinezen. Zelfs het Bijbelse Oude Testament spreekt over gigantische monsters waarbij de omschrijving van de beesten aan een dinosaurus doet denken. Dit geldt voor veel oude legenden: de draken die hier in voorkomen zijn meestal reptielachtige beesten, geschubd en met vleugels of stekels op de rug. Dat de naam dinosauriër, letterlijk afschuwelijke hagedis, niet voorkomt in oude geschriften is logisch aangezien deze benaming pas in de 19e eeuw is bedacht. Wanneer een middeleeuwer een groot bot vond dacht hij dus niet aan een dinosaurus maar aan een dode draak. Een verklaring voor de universele aanwezigheid van de dinosaurusachtige in verschillende culturen is de angst voor onverklaarbare natuurverschijnselen. Deze angst werd geprojecteerd op mythische figuren zoals draken.

Schaakdraak
Echt bestaan of niet, draken zijn al vele eeuwen populair. De angstaanjagende beesten zijn nog steeds een onderdeel van onze cultuur: ze zijn te vinden in films en literatuur, zoals The Lord of the Rings van J.R.R. Tolkien. Draken vormden ook de inspiratie voor het in de jaren 70 ontworpen rollenspel Dungeons & Dragons. Dit spel speelt zich af in een wereld die doet denken aan de middeleeuwen, vol monsters, dwergen, draken en tovenaars. Met een zelfverzonnen personage ga je op avontuur waarbij je met hulp van veroverde wapens en trucs monsterlijke tegenstanders bestrijdt. Het spel, dat aan tafel met dobbelstenen wordt gespeeld, was in eerste instantie enorm populair onder Amerikaanse studenten. Maar al in de jaren 80 had het spel meerdere prijzen gewonnen en zich ver buiten de landgrenzen verspreid.

Naast het rollenspel ontwikkelde bedenker Gary Gygax in 1985 een driedimensionaal Dungeons & Dragons schaakspel. Hierbij spelen 2 tegenstanders tegelijkertijd op 3 speelborden, die elk een andere wereld met zijn eigen inwoners voorstelt. Het bovenste speelbord bijvoorbeeld verbeeldt de lucht met daarop vliegende
wezens als schaakstukken.  Naast dit driedelige schaakspel zijn ook traditionele schaakspellen van Dungeons & Dragons gemaakt. Angstaanjagende draken, maar ook andere figuren uit Dungeons & Dragons, vormen hierbij de schaakstukken. Verschillende versies van dit drakenschaakspel zijn, naast het dinosauriërschaakspel, in het Schaakstukkenmuseum te bewonderen. Die overeenkomsten…. Zou het dan toch….?

Door Marjolein Overmeer